küresel ısınma

 

KÜRESEL ISINMA ve KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİMİ

 

Küresel Isınma nedir?

Sera gazlarının atmosferde birikmesi ile yeryüzü ile yeryüzüne  yakın atmosfer tabakalarında sıcaklığın artmasıdır.

 


İnsan tarafından atmosfere verilen gazların sera etkisi yaratması sonucunda, dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma deniyor. İklim sisteminde vazgeçilmez bir yere sahip olan sera gazları, güneş ve yer radyasyonunu tutarak, atmosferin ısınmasında başlıca etkendirler. Sera gazlarının bulunmaması durumunda yeryüzünün sıcaklığının bugüne göre 30oC daha soğuk olacağı hesaplanmıştır. Son yıllarda atmosferde çeşitli insan aktivitelerinden kaynaklanan nedenlerle karbondioksit, metan, ozon ve di azot monoksit gibi gazlardan oluşan sera gazları, yeryüzü sıcaklığında belirgin artmalara sebep oluyor. Sera etkisinin artması, troposferin ısınmasında, stratosferin de soğumasında en önemli etken olarak gösteriliyor.
“Küresel ısınma” denince, bütün dünyada sıcaklığın sistematik bir şekilde artması süreci anlaşılmaktadır. Bu yolla bir iklim değişikliği meydana gelmektedir. Çünkü sıcaklık artınca buharlaşma artar, yağışlar ve hava hareketleri değişir. Küresel iklim değişikliğini; belirli olmayan zamanlarda meydana gelen hava halleri değişikliği ile karıştırmamak gerekir. Örneğin belirsiz zamanlarda veya herhangi bir mevsimde meydana gelen kuraklık (örneğin bizde kış kuraklığı) veya yaz kuraklığı olan bölgelerde yağışlı yazlar olayı “hava değişikliği” olarak nitelenir yani iklim değişikliği değildir. O nedenle son 10-15 yıl içinde, sıcaklığın bütün dünyada sistematik olarak artışı, 1983 yılından itibaren ölçmelerle belirlenmiştir. Son yüzyılın en sıcak ve en kurak yazları son 8 – 10 yıl içinde yaşanmıştır. Sıcaklık ölçümleri ile elde edilen bu sonuçları, bazı buzul erime olayları da desteklemektedir. Örneğin, güney kutbundan şimdiye kadar görülmemiş büyüklükte buzul parçalarının koparak ayrılması, İzlanda Buzul’larının son 30 yılda şimdiye kadar görülmeyen bir hızla erimeleri, Himalaya ve Alpler’de cereyan eden buzul erimesi süreçleri gibi dünya üzerinde yaygın olarak görülen süreçler “Küresel Isınma” gerçeğinin yadsınamaz kanıtlarıdır.

 

 

Küresel İklim Değişimi nedir?

Küresel ısınmaya bağlı olarak, diğer iklim  elemanlarının değişmesidir.

Binlerce, milyonlarca yıllık buzullar erimeye başladı. 1998 yılında Dünya sıcaklık ortalaması, 1961 – 1990 yılları arasındaki ortalama dünya sıcaklığından 0,57ºC fazla.

 

Kuzey Kutbu Patagonya Buzulları

 

Klimanjaro’nun buzullarını eriten sebep nedir?

 

 

  • Son 50 yılda Antarktika’da 2,5 °C’lik sıcaklık artışı ölçüldü.
  • 1860 yılından günümüze küresel ortalama hava sıcaklıklarında 0,4 - 0,8ºC artış olmuştur. Bu geçen 1000 yılın herhangi bir döneminden daha büyüktür.
  • Son buzul çağında yerküre ortalama sıcaklığı bu güne göre 5 ºC daha soğuktu.

 

Küresel ısınmaya biz sebep oluyoruz !

  1. Sera gazlarını fazla üretiyoruz.
  2. Ormanları yok ediyoruz, yakıyoruz.
  3. Denizlerdeki bitkisel planktonların  yok olmasına sebep oluyoruz.
  4. Hızlı sanayileşiyoruz.
  5. Çarpık kentleşiyoruz.
  6. Yanlış tarım yapıyoruz.

 İşte bu gazları atmosfere salarak küresel ısınmaya neden oluyoruz.

  1. Karbondioksit: Kömür, Petrol, Doğal gaz.
  2. Halokarbonlar: Buzdolapları, İtici gazlar, Klimalar.

Sadece onlar değil bu gazlar da var.

  1. Metan: Bataklıklar, Çöp Yığınları, Hayvan Gübresi, Pirinç Tarlaları.
  2. Diazot monoksit: Egzoz Gazları, Azotlu Gübreler, Anız Yakma.
  3. Ozon

Peki, “suçlu” gazların payları ne kadar?

 

Herkesin yapabileceği bir şeyler var !

  • Petrol, kömür ve doğal gaz (fosil yakıtlar)   kullanımını sınırlandıralım.
  • Güneş, rüzgâr ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelelim.
  • Ormanları koruyalım ve miktarını arttıralım.
  • Plansız ve çarpık kentleşmeye izin vermeyelim.
  • Enerji tasarrufu:

Enerji tasarruflu ampulleri kullanın.
Enerji tasarruflu lamba akkor lamba göre % 80 kadar enerji tasarrufu sağlar. Tasarruf ampullerin kullanılması konusunda dünya çapında bir karar alınsaydı ; kömürle çalışan yüzlerce santral kapatılırdı.
Buzdolabınızın kapağının iyi kapanıp kapanmadığını kontrol ederek enerji tasarruf edin. Yeni bir buzdolabı 8-10 yaşında olandan çok daha az enerji tüketir. Üstü açık sıvı yiyecekler nem oranını arttırarak kompresörün daha fazla çalışmasına neden olur. Buzdolabına sıcak malzeme koymayınız.
Televizyon, bilgisayar, yazıcı, VCD, CD gösterici, gibi elektronik aletleri “bekleme durumunda” (stand-by) bırakmayın. Bu tip enerji tüketimine sızıntı adı verilmektedir ve aletin açık iken harcadığı enerjinin yaklaşık % 5'i kadardır. Energy Star etiketli yeni teknoloji TV ve VCR'lar kayıp enerjiyi %75'e kadar azaltmaktadırlar.
Yüksek sıcaklıkta yıkamak yerine ılık veya soğuk suyla yıkamalı, durulama ise soğuk su ile yapılmalıdır. Eğer mümkünse çamaşırlar dışarıda güneş ve rüzgardan yararlanarak kurutulmalıdır
Tüketim alışkanlığınızı değiştirin. (Geri dönüşümü mümkün olan şişe ve kutulardaki yiyecek ve içecekleri tüketin. Kağıtları geri dönüşüm çöp kutusuna atın. Çöplerin yüzde 50’si geri dönüşüme uğrasa, daha az karbondioksit gazı açığa çıkar. )
5 dakikalık duşla yetinin. Daha az su tüketirsiniz.( Damlayan bir musluk ayda 2250 litre, günde 75 litre su kaybına neden olur. Bu suyla yılda 900 kere duş yapılabilir. )

  • Havayı değil binalarımızı ısıtalım.( Binaların yalıtımı ile %25 den %50’ye varan yakıt tasarrufu sağlar. Çatı, kapı ve pencerelerinizin yalıtımını yapınız. Pencereler ve kapılar, ısının  dörtte birinin kaybına neden olmaktadır. Çift cam veya ısıcam ısı kaybını yarı yarıya azalmaktadır. Pencere bandı ve süngerler kullanınız. Evinizin dış cephesini koyu renkle boyamak sıcaklığı muhafaza eder. Evinizin duvarlarını yalıtın. )
  • Fosil yakıt tüketiminizi azaltın. (Kaloriferin derecesini çok açmayın. Oda sıcaklığını 1°C arttırmak için yaklaşık % 6 oranında daha fazla yakıt gerekmektedir. Fazla sıcakta pencereleri açmak yerine radyatör  musluğunu kısınız. 2 saat açık duran pencerelerden 50-75 kW/m2 yıl ısı kaybı olduğu söylenebilir. Oda ısısına duyarlı termostatik vanalar kullanın.)

Oda sıcaklığı:

  •  23 °C iken ısı kaybı 100 ise;
  •  22 °C olursa % 6 tasarruf
  •  21 °C olursa % 12 tasarruf
  •  20 °C olursa % 18 tasarruf sağlanabilir.
  • Araçlar da fosil yakıt kullanır! (Aracınızı gerekmediği zamanlarda kullanmayın. Toplu ulaşım araçlarını kullanın. Lastiklerinizin hava basınçları düşük ise yakıt tüketimi artar. Gereksiz yere ani fren ve gaza basmak benzin tüketimini % 5 arttırır. Camları açık olarak Saatte 100 Km'lik bir hızla otomobilinizi  sürmeniz % 4 aşırı yakıt tüketimine sebep olur.
  • Tatilinizi yakın yerlerde yapın. Böylece kişi başına harcanan yakıt azalmış olur.
  • Mevsim sebze ve meyvesi tüketin. Dış ülkelerden ithal edilen ürünler çok yakıt tüketilmesine neden olur.

Bu dünya bize atalarımızın mirası değil gelecek nesillerin bir emanetidir.Emanete ihanet edildiğini görmek istemiyoruz.