kış uykusu

KAPLUMBAĞALARDA KIŞ UYKUSU

Normal doğa koşullarında kaplumbağalar Ekim-Mart ayları arasında kış uykusuna yatarlar. Kalp atışlarında ve solunumlarında yavaşlama olur. Kış uykusu içgüdüsel bir davranıştır. Bu davranış bütün kaplumbağalarda nesilden nesille aktarılır. Kaplumbağalarda kış uykusuna yatan diğer hayvanlarda bulunan yağ depolarına sahip değildirler. Kış uykusu sırasında yaşamsal faaliyetlerini sürdürmelerinde karaciğerlerinin özel yapısı ve böbrek tipinin önemli rol oynadığı sanılmaktadır.

Evde beslenen kaplumbağalar için kış uykusu

Evde beslenilen kaplumbağaların 6-7 yaşına kadar kış uykusuna yatırılmamaları gerekmektedir. Bu dönemde hayvanların devamlı beslenmeye ihtiyaçları vardır. Proteinli gıdalar alarak organlarının sağlıklı bir şekilde gelişmesini tamamlaması gerekmektedir.

Kış uykusu ve öncesi hayvanı tartmakta yarar vardır. Ev ortamında yaşayan tatlı su kaplumbağaları doğal çevrelerinden uzaklaştıkları için normalin dışında davranışlar izlenmektedir. Bunun nedeni ev ortamının ideal ısıya sahip olmaması ve güneşin ultraviyole ışığından yoksun olmasıdır.Hayvanlar barınaklarının köşelerine girmeye çalışırlar, hareketsiz ve iştahsız olurlar. Eğer bu durum sonbahar mevsimine rastlarsa bize kış uykusu zamanın geldiğini hatırlatır.

Bu durumda aşağıdaki koşullar dikkate alınmalıdır.
1.Hayvanın bağırsaklarını boşaltmaya gerek yoktur. Yavaş yavaş yemleri azaltılır.
2.Filtre ve havalandırmanın çalışır olması gerekir.
3.Mevsim ve hareket azlığında hayvanın özel kış uykusu akvaryumuna alınması idealdir. Bu akvaryumlar 4-12 derece su sıcaklığına sahip olmalıdır. Su sıcaklığının 12oC üstüne çıkmamasına dikkat etmelisiniz.

Yukarıda sözü edildiği gibi doğayı iyi taklit edemediğimiz taktirde fizyolojik dengelerini bozarak hayvanların ölmelerine sebep olabiliriz. Kaplumbağaların kış uykusuna yattığını bilmeyen birçok insan onların öldüğünü sanarak toprağa gömmektedirler. Bilgi eksikliğine bağlı olarak istemeden hayvanların istemeyerek ölümüne sebep olmaktadırlar.

Tropikal bölgelerde yaşayan kaplumbağalar kış uykusuna yatmazlar, deniz kaplumbağaları da göçmen hayvan davranışı ile sıcak ve yiyecek bulacakları denizlere göç ederler.

Kış uykusundan uyandırma

Kış uykusu ve öncesi hayvanı tartmakta yarar vardır. Uykudan çıktıktan sonra beslenme buna göre düzenlenir. Bazı kaplumbağaların kabızlık sorunu olabilir, bu durumda bağırsak içeriğini yumuşatmak için hayvanları 30 derecelik sıcak su banyosunda tutmak yararlın olabilir. Bu yöntem bagırsak içeriğini yumuşatacaktır.

200 milyon yıldan bu yana yaşamayı başarmış olan kaplumbağalar adaptasyona örnek verilebilecek birçok değişikliğe uğramışlardır. Kara yaşamından suya geçmişlerdir.Parmaklar arasında perde şekillenmiş; deniz kaplumbağalarında ise ayaklar palet şeklini almıştır.Kaplumbağalarda görülen kış uykusu ise içgüdüsel bir davranıştır.Bu davranış da dölden döle geçer.Davranış, gerekli uyarılar alındığında ortaya çıkar.
Kara ve su kaplumbağaları doğada bulundukları iklim kuşağına göre kış uykusuna yatarlar. Deniz kaplumbağaları ise göçmen hayvanlar oldukları için kış uykusuna yatmazlar.Tabii ki bu içgüdünün ortaya çıkış sebep olan faktörlerin başında,iklim (havaların soğuması), yiyeceklerin azalması gelmektedir.

Kış uykusu davranışı
Hayvanlar, kendilerini korumaya almaktadır.Doğada orta,orta ve kuzey yarımküre,Anadolu, Balkanlar, Orta ve Kuzey Avrupa vb. yerlerde yaşayan kaplumbağalar Ekim-Mart ayları arasındaki 5-6 aylık sürede kış uykusuna yattıkları görülmektedir.

Kış uykusuna yatan hayvanlardaki belirtiler
Doğal ortamda kuytu ve karanlık yerlere gizlenme, su ve yiyecek tüketmeme, hareket etmeme şeklinde ortaya çıkar.Günümüzde kaplumbağalar evde beslenen hayvanlar arasına girmiştir.Ev ortamında kaplumbağa besleyenlerin ise karşılaştıkları en önemli sorunlarından biri kış uykusu dönemidir.Çünkü bu dönemde kaplumbağalarda sıkça ölüm uykularına rastlanmaktadır.Yukarıda söz edildiği gibi, kaplumbağa beslemekteki başarı onun doğasını çok iyi bilmek  ve mümkün olduğu kadar doğal yaşama ortamına benzer ortamlar hazırlamakla artabilir.Doğal ortamda soğuk hava, az veya çok güneş ışığı, yağmur, toprak vb. aklımıza gelebilecek birçok şey mevcuttur.

Evde veya işyerimizde ise bunların hiçbiri yoktur.Sadece soba veya kaloriferle ısıtılmış bir oda ve birbirine çok benzeyen küçük,içinde birkaç taş parçası ve su olan bir kap veya akvaryum.Kaplumbağalar vücut ısılarını ortama göre ayarlayan hayvanlardır.Kaplumbağaların sindirim enzimlerinin aktiviteleri,çevre ısısı 22 derecenin altına düştüğünde azalmaktadır.Bu durumda evde beslenen kaplumbağaları dikkate alırsak bunların çoğu tropikal bölge hayvanlarıdır.Kendi doğalarında böyle bir ısı ve güneş ışığı eksikliği yaşamamaktadırlar.Bu tür kaplumbağaları yarı aktif ve pasif durumdan kurtulmak gerekmektedir.Ya tam aktif tutmak; bunun için bulunduğu yerin ısısını 22 derecenin üzerinde tutmak, güneş ışığından direkt yararlanmadığı için bir ultraviyole lamba koymak gerekir.Ya da hayvanı içinde az miktarda su bulunan bir kapla üzerine örtü örterek 10 derecelik, evin en karanlık ve serin yerinde Mart ayına kadar bekletmek gerekir.

Hücresindeki sıcaklık kışın ılık geçmesi ve baharın gelmesiyle birlikte 5-7 derecenin epey üstüne çıktığında kaplumbağanız uyanacak ve onu gördüğünüzde teraryuma geri götürmeniz gerekecektir.3-5 gün içinde teraryum koşullarını yavaş yavaş eski haline getirerek normal bakım sürecine dönmelisiniz.Kış uykusundan sonraki ilk beslenmeden önce kaplumbağanıza ılık bir duş aldırmalı ve kaybettiği nemi geri kazanmasına yardımcı olmalısınız.Bu duştan sonra yemek verebilirsiniz.Küçük kaplumbağalarda birinci yol tercih edilmelidir.Çünkü hayvanların beslenmeye ihtiyacı vardır.Büyüklerde ise ikinci yöntem tercih edilebilir.En ideali ise teraryum adını verdiğimiz ısısı ayarlanabilir ultraviyole lambası olan ve tropikal ortamı yaratabileceğiniz akvaryumlarda hayvanları beslemektir.